کم‌خونی هشداری است مبنی بر اینکه اندازه یا تعداد گلبول‌های قرمز یا مقدار هموگلوبین موجود در خون کاهش یافته و تبادل اکسیژن و دی‌اکسیدکربن بین خون و سلول‌ها دچار اختلال شده است. دلایل کم خونی چیست؟ آیا با تغییر تغذیه میتوان کم خونی را از بین برد؟ غذای مناسب برای کم خونی چیست؟ شاید شما نیز با این سوالات مواجه شده باشید. با ما در بلاگ ارکیده همراه باشید تا به شما بگوییم چطور میتوان با تغذیه کم خونی را از بین برد و توصیه‌های تغذیه‌ای برای کم‌خونی چیست؟
چرا با کم خونی مواجه می‌شویم؟ کم خونی تغذیه‌ای چیست؟
از دلایل ایجاد کننده کم‌خونی میتوان کمبودهای تغذیه‌ای، خون‌ریزی، ناهنجاری‌های ژنتیکی، بیماری‌های مزمن یا مسمومیت‌های دارویی را نام برد. منظور از کم‌خونی‌های تغذیه‌ای، کم‌خونی‌هایی است که در اثر دریافت کم مواد مغذی ایجاد می‌شوند. در بین کم‌خونی‌ها آنمی یا فقر آهن، شایع‌ترین کم‌خونی نه تنها در ایران بلکه در جهان به شمار می‌رود از آنجا که آهن در بدن وظایف مهم و متعددی را بر عهده دارد تلاش برای رفع کمبود آهن اهمیت بسزایی دارد، برای این منظور استفاده از منابع آهن از قبیل گوشت و تخم مرغ، غلات، سبزیجات و میوه‌ها توصیه می‌شود.
دلایل کم‌خونی ناشی از فقر آهن چگونه است؟
در کم‌خونی ناشی از فقر آهن، علاوه بر کاهش سطح هموگلوبین خون با کوچک‌تر شدن سلول‌های خونی، خصوصا گلبول‌های قرمز خون هم مواجه هستیم. به همین دلیل گاهی برای معرفی این نوع کم‌خونی از واژه «میکروسیتیک» هم استفاده می‌شود.
علائم کم‌خونی ناشی از فقر آهن
- رنگ پریدگی زبان و مخاط داخل لب و پلک چشم
- خستگی زود رس
- بی‌تفاوتی
- سرگیجه و سردرد
- خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست ها و پاها
- حالت تهوع
- در کم خونی‌های شدید گود شدن روی ناخن
- عادات غذایی غلط در کم‌خونی
علاوه بر رعایت کردن نکات تغذیه‌ای برای بهبود کم‌خونی ناشی از فقر آهن نکاتی در رابطه با پرهیز از برخی عادات باعث بهبود روند درمان کم‌خونی می‌شود. بطور کلی پرهیز از مصرف بیش از اندازه بعضی مواد غذایی موجب جلوگیری از جذب آهن در بدن می‌شود، این مواد غذایی عبارتند از :
- زیاده روی در مصرف چای و قهوه
- مصرف بیش از اندازه سویا
- زیاده روی در مصرف لبنیات
- مصرف بیش از اندازه منابع اگزالاتی همانند اسفناج، ریواس، کرفس و …
- استفاده نکردن از مصرف منابع ویتامین C
- استفاده نکردن از مصرف میوه‌های تازه
با مصرف چهار گروه از ویتامین‌ها و مواد مغذی روند درمان کم‌خونی بسیار کند می‌شود، این مواد غذایی به شرح زیر می‌باشند :
۱. مواد غذایی که غنی از آهن هستند :
آهن در تولید هموگلوبین یا پروتئینی که حامل اکسیژن است نقش دارد. در این میان وجود آهن هم که در گوشت قرمز و جگر وجود دارد برای بدن ضروری است، البته باید در مصرف منابع آهن نیز توجه داشت که برخی منابع مانند کلسترول خون را افزایش می‌دهند. کشمش هم منبع خوب آهن است، اما آهن آن به سختی توسط بدن جذب می‌شود.
از این رو آن را همراه با منابع حیوانی آهن یا همراه با منابع غنی ویتامین C مصرف کنید تا بهتر جذب بدن گردد. حبوبات هم غنی از آهن هستند. غذایی مانند عدس پلو که در آن عدس، کشمش و گوشت وجود دارد اگر به همراه آبلیمو مصرف شود برای کم‌خوی غذایی بسیار مناسب است. نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که زنان زیر ۵۰ سال روزانه به ۱۸ میلی گرم، زنان بالای ۵۱ سال و مردان بالغ به ۸ میلی گرم آهن در روز نیاز دارند. ۹۰ گرم گوشت گاو، ۶/۳ میلی گرم آهن دارد در حالی که یک واحد حبوبات کامل ۱۰ میلی گرم آهن دارد. اما باید گفت آهن حیوانی راحت‌تر از آهن گیاهی جذب بدن می‌شود.
۲. مواد غذایی غنی از ویتامین B۱۲ :
ویتامین B۱۲ به ویژه در مواد غذایی حیوانی مانند گوشت قرمز، ماهی، میوه و با درصد کمتر در تخم مرغ و پنیر وجود دارد. کسانی که فقط گیاهخواری می‌کنند اغلب دچار کم‌خونی می‌شوند، چون از منابع ویتامین B۱۲ بهره نمی‌برند. از جمله نشانه‌های کم‌خونی تنگی نفس، خستگی، افزایش ضربان قلب و… است. اگر فکر می‌کنید دچار این علائم می‌باشید احتمال دارد پزشکتان مکمل B۱۲ تجویز کند.
۳. مواد غذایی غنی از ویتامین C :
سبزیجاتی همچون بروکلی و فلفل و همچنین مرکبات منبع خوب ویتامین C هستند و در جذب بهتر آهن کمک کننده هستند. بررسی نشان می‌دهد وقتی ویتامین C همراه با مواد غذایی غنی مانند اسفناج مصرف می شود میزان جذب آهن بالا می‌رود.
۴. مواد غذایی غنی از ویتامین B :
این نوع ویتامین‌ها به تکثیر گلبول‌های قرمز کمک کرده و اکسیژن رسانی به بافت‌ها را بهبود می‌بخشد. برخی افراد نمی‌توانند ویتامین B را از طریق مواد غذایی جذب کنند و به همین دلیل مکمل اسیدفولیک مصرف می‌کنند. اما اگر جزو این دسته افراد نیستید یا به دلیل باردار بودن به میزان بالای غلات احتیاج ندارید، می‌توانید با مصرف روزانه سبزیجات برگ سبز، آب پرتقال یا گردو نیاز روزانه خود را تامین نمایید.
