ماهی معروف‌ترین غذای  شب عید ایرانی‌ها است و بیشتر خانواده‌ها نیز اغلب هنگام خرید آن سردرگم می‌مانند که کدام ماهی را انتخاب کنند، شیر، سفید، هوکی، حلوا، سنگسر، شوریده یا قزل‌آلا؟ یا نگران این هستند که بهترین روش پخت ماهی چیست و چطور می‌توان با پختن ماهی نگران کم شدن ارزش غذایی آن نباشیم. مسئله مهم دیگر لذذیذ بودن ماهی است و اینکه ماهی را چطور بپزیم؟ سوخاری، آبپز، بخارپز یا سرخ شده؟ کدام ماهی را می توان به صورت شکم پر تهیه کرد و برای طعم دار کردن بهتر است از چه سبزی و ادویه جاتی کمک گرفت؟بلاگ ارکیده با راهنمای خرید و پخت انواع ماهی در خدمت شماست.

برخی خانواده‌ها بر این باورند که اگر به سوی ماهی منجمد بروند و آن را در سبد خانوار وارد کنند، نشان دهنده این است که ماهی منجمد بد مزه و ارزش تغذیه ای پایینی دارد. ولی این طور نیست! بیشتر ماهی‌های جنوب برای انتقال به شهرهای دیگر باید حتما فریز شوند و این موضوع درباره ماهی‌های شمال که قرار است به شهرهای جنوبی ارسال شود نیز صدق می کند و عرضه کنندگانی که ماهی‌های مناطق دور را به صورت تازه می فروشند بیشتر، یخ ماهی را آب کرده و با پاشیدن مقداری آب روی ماهی، آن را تازه جلوه می دهند که چنین کاری غیربهداشتی و تهدید کننده سلامت مصرف کننده است.

اما در مورد ماهی‌های منجمد دقت کنید که اگر روش انجماد بدرستی انجام شود، نه ‏تنها از مواد مغذی ماهی کاسته نمی‌شود، بلکه کیفیت، تازگی و لطافت بافت ماهی نیز حفظ شده و حتی گاهی از ماهی های تازه ای که در بیشتر ماهی فروشی ها به روش غیربهداشتی و به صورت نمادین تنها با تکه های یخ پوشیده می شوند سالم‌ترند. برای حفظ کیفیت و ارزش ماهی منجمد باید یخ زدایی از ۲۴ ساعت قبل از مصرف، در یخچال یا با قرار دادن آن داخل مایکروفر انجام شود در غیر این صورت خونابه زیادی از ماهی خارج و در نتیجه مواد مغذی و طعم آن تغییر پیدا خواهد کرد.

ماهی چی بخریم؟ معرفی انواع ماهی برای سلایق مختلف

اگر طرفدار ماهی بدون تیغ هستید و برایتان خوردن ماهی تیغ دار سخت است، ماهی شیر اقیانوسیه و خلیج مناسب است. این ماهی ید و ویتامین D بالایی دارد و بهترین روش پخت آن به صورت کبابی و سوخاری است. ماهی شیر از آنجا که در آب های شور جنوب پرورش می یابد گوشتش خوش نمک بوده و به نمک زیادی احتیاج ندارد.

ماهی شوریده گوشتی نرم دارد و می توان آن را سرخ یا شکم پر کرد. ماهی حلوا برای سبزی پلوی شب عید مناسب است چون مزه خوبی دارد و اگر به آن نمک و زردچوبه بزنید خوشمزه‌تر هم می‌شود.

ماهی کفال هر چه درشت تر باشد خوش طعم‌تر است و بهتر آن که آن را با توری کبابی کنید و برای ایجاد طعم دلچسب، آن را به آب نارنج آغشته کنید.

ماهی سرخو از لذیذترین ماهی‌های پرچرب دریای جنوب است. گوشت آن سفید صورتی و بسیار لطیف بوده و بوی زحم نمی دهد و بیشتر به صورت کباب شده، سرخ شده یا در قلیه ماهی نیز استفاده می‌شود، اما اسید اوریک آن قدری بالاست، ولی مصرف آن موجب التیام علائم افسردگی می شود. سرخو انواع مختلفی دارد و بهتر است عینکی آن را هیچ گاه نخرید چون استخوان و تیغ هایی سفت و خشن همچون اژدها دارد.

سنگسر برای تهیه خورش و قلیه ماهی بهترین گزینه است و پس از پختن در غذا خرد نمی شود. ماهی سالمون گوشتی به رنگ نارنجی دارد و همین رنگدانه خاصیت آنتی اکسیدانی داشته و ضد سرطان است. این ماهی نسبت به تن و هرینگ، سلنیوم بالایی دارد و برای باروری نطفه مردان موثر است. ماهی آزاد اسیدهای چرب مفید دارد و تهیه آن به روش شکم پر یا سرخ شده مناسب است.

ماهی قزل آلای خال قرمز مرغوب ترین و قزل رنگین کمانی پرفروش ترین انواع قزل آلا است و بیشترین میزان امگا ـ ۳ را داراست، اما خال خالی، قباد و ماهی آزاد امگا ـ ۳ بیشتری دارد. این ماهی را می توان سرخ کرد، در فر گذاشت و حتی به روش گریل آماده کرد.

ماهی هوکی همچون ماهی شیر تیغ ندارد و گوشتی است و می توان آن را به صورت فیله شده با خمیر سوخاری کنید.

ماهی تیلاپیا وارداتی است و در مقایسه با دیگر ماهی ها امگا ـ ۳ کمتری دارد و دو نوع خط صورتی و سیاه دارد و انواع خط صورتی مزه بهتری دارد و با هر روش پختی می توان آن را آماده کرد.

کیلکا و ساردین نیز ماهی هایی ریز با استخوان و تیغ های نازک هستند که در فرآیند پخت کمی نرم و لطیف شده و اگر گوشت این ماهی را به همراه استخوانش بخورید، مقدار زیادی کلسیم و فسفر به بدن می رسد. آبپز این ماهی برای سالمندان دچار پوکی استخوان و کسانی که از لبنیات کمتر استفاده می کنند، گزینه مناسبی است.

در بحث راهنمای خرید و پخت انواع ماهی باید گفت که ماهی نباید خیلی ریز یا خیلی درشت باشد. ماهی های دریایی تا حدودی املاح بیشتری نسبت به انواع پرورشی دارد؛ اما میزان جیوه و آلاینده های شیمیایی گوشت ماهی های پرورشی کمتر و مناسب زنان باردار است. تیغ انواع ماهی جنوب از تیغ ماهی های شمال، بسیار کمتر و درشت تر است. اگر به دنبال ماهی های بدون بو یا کم بو هستید سالمون، قزل آلای دریایی، سفید، هوکی، حلوا و هامور از آن جمله اند.

چطور ماهی را بپزیم؟ انواع روش‌های پخت ماهی

سوخاری کردن: ماهی سوخاری را همگان دوست دارند، اما پودر سوخاری سطح ماهی در تماس با حرارت طبخ در مدت زمان کوتاهی می‌سوزد و به میزان زیادی روغن جذب م‌ کند، پس بهتر است چند دقیقه پیش از پایان پخت در ماهی تابه را بگذارید تا بخار به وجود آمده موجب کنده شدن پودر سوخاری از ماهی شود. بهتر است برای افزایش ارزش غذایی و خوش طعم شدن، گوشت ماهی سوخاری را از نیم ساعت قبل به آبلیمو، نمک، فلفل سیاه و پودر سیر آغشته کنید.

تنوری و کبابی کردن: در بخش راهنمای خرید و پخت انواع ماهی باید گفت که این دو از بهترین روش های طبخ ماهی هستند که علاوه بر مزه دلچسب، ارزش غذایی ماهی را نیز حفظ می کنند. از آنجا که ماهی کبابی در شیره خود پخته می‌شود، در مقایسه با ماهی آب پز و سوخاری ارزش غذایی بالاتری دارد، اما چون زغال یا گاز شهری دارای ترکیبات شیمیایی است، اگر پوست ماهی سوخت از خوردن آن بپرهیزید و به صورت تفننی، از این روش پخت کمک بگیرید. در پخت تنوری نیز می‌توان ماهی را در خانه به وسیله فر با میزان کم روغن طبخ کرد.

آب‌پز و بخارپز کردن: این دو روش خیلی مورد استقبال خانواده ها نیست، چون بوی زهم ماهی باقی می ماند؛ اما از جمله بهترین روش پخت ماهی محسوب می شود علی الخصوص روش بخارپز که با آب در تماس نیست و مواد مغذی ماهی به طور کامل حفظ می‌شود. بهتر است برای کم کردن بوی زهم گوشت ماهی در این روش از سیر، فلفل سیاه، هویج و قارچ آبپز و برخی سبزی های معطر که مناسب طبع تان است مانند نعنا، گشنیز یا جعفری کمک بگیرید و برای بهبود طعم، آن را با آبلیمو یا آب نارنج تازه میل کنید. البته می توانید پس از آبپز کردن، ماهی را در اندکی روغن مایع تفت دهید تا طعم و بوی زهم کم تر شود.

سرخ کردن: با وجود آن که طی سرخ شدن طعم ماهی بسیار لذیذ می شود، اما روغن افزوده شده کالری ماهی را بالا برده و حرارت طبخ بشدت از مواد مغذی بخصوص امگا- ۳ که بسیار به حرارت طبخ حساس است، می کاهد.

ماهی شکم پر

بیشتر مردم خونگرم جنوب و مردم خوش مشرب شمالی ، ماهی را با ترکیبات بسیار متنوع به صورت شکم پر تهیه و با برنج سفید یا سبزی پلو میل میکنند. جنوبی‌ها بیشتر ماهی حلوا و سنگسر و شمالی‌ها ماهی سفید را شکم پر می‌کنند. در ماهی شکم پر معمولا به همراه دانه ساییده انار، زرشک، گردو و رب انار از سبزی های معطر نیز استفاده می‌شود. مردم جنوب از شنبلیله، ادویه کاری و تمبر هندی و شمالی‌ها از گشنیز، سیر، جعفری، زردچوبه و زعفران استفاده می‌کنند. این ماهی را می‌توان در فر یا ماهیتابه تهیه کرد. اگر قصد سرخ کردن ماهی را دارید باید ماهی نیم پز و محتویات داخل شکمش تفت داده شده باشد، زیرا طی سرخ شدن احتمال دارد حرارت به مرکز ماهی منتقل نشود و مغز آن پخته نشده باقی بماند.